Zwiedzanie Watykanu – muzea, Kaplica Sykstyńska, Bazylika św. Piotra i nie tylko

Watykan – tu bije serce chrześcijaństwa. Tu jest miejsce spoczynku papieży. Tu skrywane są najdoskonalsze dzieła sztuki, którymi artyści sławili Boga. Tu można zobaczyć najsłynniejszy fresk, który wywołał skandal. Wybierzcie się z nami na zwiedzanie Watykanu, by dowiedzieć się więcej na temat najmniejszego państwa świata.

W dawnych czasach teren, który zajmuje obecnie Watykan, był nazywany Ager Vaticanus i znajdował się tu cyrk oraz ogrody Nerona. Od zawarcia Układu Laterańskiego między Włochami a Kościołem w 1929 roku, Watykan jest suwerennym państwem. Na jego czele stoi papież, który posiada pełną władzę i jest równocześnie zwierzchnikiem kościoła rzymsko-katolickiego.

Zobacz film o Watykanie

Watykan – najmniejsze państwo świata

Watykan to najmniejsze państwo świata. Jego powierzchnia wynosi zaledwie 44 ha, a liczbę mieszkańców szacuje się na ok. 800 osób, z których żadna nie ma stałego obywatelstwa. Są to głównie księża, biskupi, zakonnice oraz Gwardia Szwajcarska z rodzinami.

Obywatelstwo Watykanu

Obywatelstwo zależy od związków ze Stolicą Apostolską. Ich zerwanie oznacza cofnięcie przywileju. Mieszkańcy Watykanu mogą korzystać z m.in. z supermarketu, apteki i drukarni. Na terenie Watykanu znajduje się też stacja kolejowa przeznaczona głównie do celów towarowych, obserwatorium astronomiczne, czy lądowisko dla helikopterów.

Służby porządkowe Watykanu

Watykan ma własne służby porządkowe – żandarmerię papieską i Gwardię Szwajcarską, która od początków XVI wieku strzeże papieża i do tej pory nosi stroje, zaprojektowane prawdopodobnie przez Michała Anioła. O tym artyście jeszcze dzisiaj przeczytacie.

Wejście na teren Watykanu

Watykan ze wszystkich stron otaczają średniowieczne mury, z wyjątkiem wylotu placu św. Piotra. Mury wyznaczają granicę z Rzymem i resztą Włoch. Na teren Watykanu prowadzi pięć wejść. Są to trzy bramy oraz wejścia przy Auli Pawła VI i Muzeach Watykańskich.

Ponadto, w XIII wieku zbudowano przejście łączące Pałac Apostolski z Zamkiem Świętego Anioła, zwane Passetto di Borgo. To ufortyfikowane przejście nadziemne o długości 800 m, które miało umożliwić papieżom ucieczkę do zamku.

Zwiedzanie Watykanu rozpoczniemy od Muzeów Watykańskich.

Zwiedzanie Watykanu – Muzea Watykańskie

Muzea Watykańskie to jedna z najbardziej znanych i największych placówek kulturalnych na świecie. Znajduje się w niej ogromna kolekcja dzieł sztuki, które przez wieki gromadzili kolejni papieże.

Eksponaty wystawione są w kilku różnych muzeach, które znajdują się w jednym ogromnym budynku przy ulicy Viale Vaticano. Można zobaczyć tu aż 20 000 dzieł sztuki, a muzea w swoich zbiorach posiadają jeszcze więcej eksponatów, jest ich podobno około 70 000!

Bilety do Muzeów Watykańskich można kupić przez Internet na tej stronie. Trzeba to jednak zrobić z odpowiednim wyprzedzeniem (najlepiej kilka tygodni przed planowaną wizytą). Jeśli na stronie zabraknie biletów, można je kupić dużo drożej u pośredników lub ustawić się w kolejce do wejścia, najlepiej jeszcze przed otwarciem.

Muzea Watykańskie są bowiem jednymi z najchętniej odwiedzanych muzeów na świecie, dlatego trzeba liczyć się z tym, że codziennie odwiedzają je tłumy. By pobieżnie zwiedzić muzea, potrzebujemy minimum 4h.

Najpopularniejsze Muzea w Watykanie

Najpopularniejszymi muzeami, które wchodzą w skład Muzeów Watykańskich, są:

• Muzeum Pio-Clementino,
• Muzeum Chiaramonti,
• Pinakoteka,
• Galeria Map Geograficznych,
• Muzeum Etruskie i Egipskie
• I wiele innych

Wśród kolekcji znajdują się renesansowe obrazy, rzeźby, ikony, mapy, arrasy i księgi. Znajdziemy tu dzieła Michała Anioła, Caravaggia, Rafaela, a także Leonardo da Vinci, a nawet Jana Matejki i oczywiście wielu innych artystów.

Pałac Apostolski i Kaplica Sykstyńska

Oprócz Muzeów Watykańskich w skład kompleksu wchodzi również Pałac Apostolski, w którym mieści się Kaplica Sykstyńska oraz prywatne apartamenty i pokoje reprezentacyjne papieży. Muzea Watykańskie z Pałacem Watykańskim połączone są długimi galeriami wykorzystywanymi również jako pomieszczenia wystawowe.

źródło zdjęcia: No machine-readable author provided. Fb78 assumed (based on copyright claims).,CC BY-SA 3.0 http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/, via Wikimedia Commons

Kaplicę Sykstyńską można zobaczyć wyłącznie w ramach biletu do Muzeów Watykańskich.

Kaplica ta swoją nazwę wzięła od imienia papieża Sykstusa IV, który ją zbudował. Na ścianach kaplicy znajduje się zbiór XV wiecznego malarstwa autorstwa największych artystów włoskiego renesansu.

źródło zdjęcia: Dennis Jarvis from Halifax, Canada, CC BY-SA 2.0, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Italy-3206_-Sistine_Chapel(5387277251).jpg

Jednak to freski Michała Anioła zwracają największą uwagę i są jednym z najważniejszych i najsłynniejszych dzieł sztuki na świecie.

Co ciekawe, Michał Anioł początkowo wcale nie chciał malować kaplicy dlatego, że uważał się bardziej za rzeźbiarza, niż malarza. Zleceniodawcą był jednak papież, któremu nie mógł odmówić, bo nie łączyły ich najlepsze relacje.

źródło zdjęcia: Michelangelo, Public domain, via Wikimedia Commons https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Michelangelo_-_Creation_of_Adam_(cropped).jpg

Michał Anioł podzielił sklepienie Kaplicy Sykstyńskiej o powierzchni 500 m2 na 175 scen, na których znajduje się ponad 300 postaci. By lepiej wyobrazić sobie, jak wielkie są poszczególne dzieła, warto wspomnieć, że słynne Stworzenie Adama ma 6 metrów szerokości i 3 metry wysokości.

źródło zdjęcia: This file is licensed under the Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported license. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:CAPPELLA_SISTINA_Ceiling.jpg

Sklepienie zostało podzielone tematycznie na poszczególne segmenty, na których widnieją:

• Przodkowie Jezusa
• Sceny ze Starego Testamentu
• Prorocy i wyrocznie
• Pary nagich geniuszy
• Ozdobne medaliony
• Wydarzenia z księgi rodzaju: stworzenie świata, upadek Adama i Ewy oraz historia Noego

Po jakimś czasie Michał Anioł wrócił do Kaplicy, by namalować Sąd Ostateczny. Tym razem nie podzielił powierzchni na mniejsze segmenty, tylko wszystkie postaci umieścił na jednym fresku o powierzchni 200 m2. Przedstawia on m.in. umarłych, męczenników, świętych i potępionych oraz oczywiście Jezusa, który znajduje się na środku i unosi rękę w geście potępienia. Nie jest dostojny, jak na średniowiecznych obrazach, ale surowy i wściekły.

źródło zdjęcia: Michelangelo, Public domain, via Wikimedia Commons, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Last_Judgement_by_Michelangelo.jpg

Na tym fresku w oczy rzuca się temat ludzkiego ciała. To właśnie on wywołał skandal. Michał Anioł przedstawił nagie postaci na ścianie kaplicy, co delikatnie mówiąc, nie zostało przyjęte pozytywnie. Zgodnie z postanowieniem soboru trydenckiego, uczeń Michała Anioła zamalował intymne fragmenty i dzięki temu zyskał przydomek Il Braghettone, co można po polsku przetłumaczyć jako „Majtkarz”.

To właśnie w Kaplicy Sykstyńskiej odbywa się konklawe, czyli ogólne zgromadzenie kardynałów dla wyboru papieża. Miejsce to umożliwia jego tajność.

Dziedziniec Pinii

By odpocząć w czasie zwiedzania, warto zajrzeć na Dziedziniec Pinii, nazywany też Dziedzińcem Szyszki. Swoją nazwę zawdzięcza olbrzymiej rzeźbie przedstawiającej szyszkę drzewa pinia, która stanowi część fontanny. Uwagę zwraca także rzeźba o nazwie „Kula w kuli”. Kiedy zawieje wiatr (lub gdy ktoś wprawi ja w ruch), kula obraca się.

W muzeum znajduje się również wspaniała klatka schodowa o podwójnych, spiralnie wznoszących się schodach, którą udamy się do wyjścia.

Zwiedzanie Watykanu – Plac św. Piotra

Z Muzeów Watykańskich udajemy się na Plac Świętego Piotra, który ma kształt elipsy i wymiary około 340×240 m i może pomieścić ponad 100000 osób. Otoczony jest kolumnadą projektu Berniniego, która składa się z czterech równoległych rzędów kolumn, zwieńczonych 140 kolosalnymi rzeźbami świętych. Natomiast na balustradzie bazyliki znajdują się posągi Jezusa oraz apostołów.

W centrum placu stoi egipski obelisk, na szczycie którego umieszczono krzyż. Pierwotnie zdobił on cyrk Nerona, gdzie został ustawiony na cześć Juliusza Cezara.

Na placu można zobaczyć też symetrycznie ustawione dwie fontanny.

W niedzielę o 12:00 na Placu św. Piotra odbywa się Anioł Pański. Przyciąga to mnóstwo wiernych, którzy chcą odmówić modlitwę razem z papieżem. Można uczestniczyć w tym wydarzeniu za darmo. Warto jedynie sprawdzić, czy w wybranym terminie ojciec święty przebywa w Watykanie. W trakcie tego wydarzenia papież odmawia modlitwę w oknie papieskim, które znajduje się w budynku po prawej stronie. W środy natomiast na Placu odbywa się audiencja. By w niej uczestniczyć, trzeba wcześniej odebrać wejściówkę.

Pośrodku fasady bazyliki znajduje się Loża Błogosławieństw, z której uroczyście ogłaszany jest wybór papieża, a on sam udziela z tego miejsca błogosławieństwa Urbi et orbi, czyli Miastu i światu.

Zwiedzanie Watykanu – Bazylika św. Piotra

Bazylika św. Piotra to jeden z największych kościołów na świecie i jedno z najważniejszych miejsc dla katolików. Ogrom świątyni miał symbolizować potęgę wiary i kościoła, który trwał mimo prześladowań. Jego powierzchnia wynosi 22 000 m2 i jest w stanie pomieścić nawet 60 tys. osób.

W 80 roku w miejscu ukrzyżowania św. Piotra postawiono skromną kaplicę. Kilkaset lat później cesarz Konstantyn Wielki wzniósł okazały kościół, później wielokrotnie modyfikowany. Największa zmiana miała miejsce na początku XVI wieku, kiedy to większą część oryginalnej budowli rozebrano, z zamiarem wybudowania nowej świątyni. Przez lata plany bazyliki się zmieniały, a prace budowlane rozpoczęły się dopiero około 100 lat później.

Zwiedzanie Bazyliki św. Piotra jest darmowe. By do niej wejść, trzeba ustawić się w sporej kolejce, która jednak szybko się przesuwa. Warto to zrobić, bo bazylika kryje prawdziwe skarby, a żadne zdjęcia i filmy tego nie oddadzą. Praktycznie każdy znaczący architekt renesansu i baroku przyczynił się do jej powstania.

Wnętrze Bazyliki św. Piotra

Do wnętrza bazyliki prowadzi pięć wejść, w tym Drzwi Święte, które otwierane są tylko w Roku Świętym.

Uwagę zwraca barokowy brązowy baldachim wzniesiony według tradycji nad grobem pierwszego apostoła. Podtrzymywany jest przez kręcone kolumny projektu Berniniego. W czasie wznoszenia baldachimu zabrakło brązu, więc papież zlecił jego zerwanie z dachu Panteonu.

Za baldachimem, w absydzie, znajduje się złoty ołtarz Tronu św. Piotra, ze wbudowanym wedle tradycji drewnianym tronem. W bazylice można też zobaczyć brązowy posąg św. Piotra, którego prawa stopa jest wytarta od pocałunków wiernych.

Kopuła Bazyliki św. Piotra

Mówiąc o bazylice, trzeba też wspomnieć o kopule bazyliki św. Piotra, która jest dziełem Michała Anioła. Jej wnętrze ozdobione jest freskami. Ma 42 m średnicy i wznosi się 132 metry nad ołtarzem.

Odpłatnie można wejść na taras widokowy, który znajduje się na kopule. Roztacza się z niego rozległy widok na Plac Świętego Piotra i Wieczne Miasto.

Pieta Michała Anioła w Bazylice św. Piotra

Bazylika pełna jest wspaniałych zdobień i rzeźb. W pierwszej kaplicy po prawej stronie od razu po wejściu znajduje się słynna Pieta Michała Anioła, czyli posąg Marii trzymającej ciało zmarłego syna. Skromność i prostota rzeźby kontrastuje z przepychem świątyni.

Tuż obok (w kaplicy św. Sebastiana) znajduje się grób Jana Pawła II, którego ciało przeniesiono tu po beatyfikacji.

Groty Watykańskie i starożytny cmentarz

Groby innych papieży znajdują się w podziemiach bazyliki w Grotach Watykańskich. Można tu zobaczyć także kaplicę z symbolicznym grobem św. Piotra. Ciekawostką jest to, że Groty Watykańskie nie są typową kryptą podziemną, bo tak naprawdę znajdują się mniej więcej na wysokości Placu św. Piotra.

źródło zdjęcia: Sibode1, CC BY-SA 4.0, https://eo.wikipedia.org/wiki/Vatikanaj_Grotoj#/media/Dosiero:TombaBeatoGiovanniPaoloI2022.jpg

Wizyta w Grotach jest darmowa i wejście do nich znajduje się wewnątrz bazyliki. Wyjście natomiast jest poza świątynią, więc warto udać do podziemi na koniec zwiedzania.

Około dziesięciu metrów pod bazyliką, mieści się najbardziej tajemnicze miejsce w całym Watykanie. Starożytny cmentarz z II i III wieku, który odkryto dopiero w wieku XX! Wedle tradycji Kościoła – został tu pochowany św. Piotr. Nekropolię można zwiedzać wyłącznie z przewodnikiem, trzeba jednak zarezerwować wejście z odpowiednim wyprzedzeniem na stronie Ufficio Scavi.

źródło zdjęcia: Blue 439, CC BY-SA 3.0, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vatican_Necropolis_01.jpg

Zwiedzanie Watykanu – Ogrody Watykańskie

Do zwiedzania udostępnione są też Ogrody Watykańskie, których historia sięga XIII wieku. Wzniesiono tu wtedy rezydencję papieża, a w obrębie murów wyznaczono teren dla sadu i ogrodów, w których hodowano zioła i rośliny ozdobne.

źródło zdjęcia: Marek.69 talk, CC BY-SA 4.0, s https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Vatican_Gardens_4.jpg

Przez lata ogrody się zmieniały i obecnie znajdują się tu liczne fontanny, rzeźby i przystrzyżone żywopłoty. Ogrody można zwiedzać pieszo, ale jedynie w grupach z przewodnikiem watykańskim lub z pokładu mikrobusa objeżdżającego najważniejsze aleje papieskiego parku. Bilety trzeba kupić przez internet z odpowiednim wyprzedzeniem.

Zwiedzanie Watykanu – eksterytoria Watykańskie

Nie wszystkie atrakcje Watykanu znajdują się za watykańskim murem. Jest kilka miejsc, które tworzą jego eksterytoria. Są to m.in. bazyliki papieskie w Rzymie: Arcybazylika św. Jana na Lateranie, Bazylika Matki Bożej Większej, Bazylika św. Pawła za Murami oraz Bazylika św. Wawrzyńca za Murami, a także letnia rezydencja papieża Castel Gandolfo.

źródło zdjęcia: H. Raab (User:Vesta), CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Pontifical_palace_and_Vatican_Observatory,_Castel_Gandolfo.jpg

Wybierzcie się koniecznie na zwiedzanie Watykanu w czasie weekendu w Rzymie. Mamy nadzieję, że z tym artykułem zaplanujecie wycieczkę do Watykanu i zwiedzicie miejsca, które najbardziej Was interesują. Zachęcamy do przeczytania pozostałych artykułów na naszym blogu oraz do zerknięcia na nasz kanał na Youtube, gdzie regularnie pojawiają się filmy.