Domki trulli w Apulii możecie znaleźć m.in. w Alberobello, Locorotondo, Martina Franca, Cisternino, Ostuni i Ceglie Messapica, a także w pobliżu Bari i w dolnym Solento. We wszystkich tych miejscach trulli różnią się od siebie kształtem i rozmiarem.
Spis treści:
Jak zbudowane są trulli w Apulii?
Trulli ma całkiem ciekawą konstrukcję i będąc w Apulii (a najlepiej w Alberobello) warto dokładnie się jej przyjrzeć. Strukturę trulli można podzielić na trzy główne części: cysternę, podstawę i stożek.
Cysterna
Budowa domku rozpoczynała się od wykopania cysterny, która stanowiła miejsce na cenny zapas wody deszczowej, a latem była w stanie obniżyć temperaturę wewnątrz trulli.
Ściany
Następnie stawiane były ściany na wysokość około 2 metrów. Podstawa składała się z pochylonej ściany zewnętrznej o grubości około 1-1,5 m oraz pionowej wewnętrznej, której grubość wynosiła około 2-2,5 m. Przestrzeń między ścianami wypełniano mniejszymi kamieniami. Dzięki masywnej konstrukcji zapewniały one statyczność konstrukcji i były w stanie utrzymać ciężką kopułę.
Dach
Stożkowy dach składa się z dwóch odrębnych części. Zewnętrzną tworzą szerokie i cienkie kamienie tzw. chiancerelle. Każdy pierścień składa się z kamieni umieszczonych z lekkim występem, w stosunku do sąsiednich części konstrukcji. Wewnętrzne sklepienie jest gładkie, bez wystających elementów. Przestrzeń między zewnętrzną a wewnętrzną częścią wypełniano suchymi kamieniami.
Stolarka
Wejście do starszych trulli stanowił otwór z kamiennym nadprożem, w nowszych – kamienny łuk. Okna natomiast były małe i miały kwadratowy kształt. Mały rozmiar okien ogranicza straty ciepła w zimie, a latem zapobiega przenikaniu ciepła do wnętrza.
Szczyt
Trulli zwieńczony jest szczytem, który może przyjmować różne kształty i rozmiary. Kształty szczytów mogły być znakiem rozpoznawczym różnych artystów. Inni uważają, że to element wyłącznie dekoracyjny, wybierany przez właściciela domu. Pozostali zaś sądzą, że kształt szczytu był znakiem rozpoznawczym dla władcy. Szczyty mogą być też związane z prymitywną symboliką magiczną. Kształty, które je charakteryzują były w czasach starożytnych związane z kultem słońca (dysk, kula, stożek, piramida z kwadratową lub trójkątną podstawą).
Symbole na dachach
Wierzchołek kopuły niektórych trulli oznaczony jest symbolem wykonywanym ręcznie z wapienia. Różnych symboli jest podobno około 200. Służyły one ochronie rodziny, czczeniu boskości i obronie przed złym okiem.
Można podzielić je na symbole prymitywne (trójkąty, koła, inicjały Jezusa), pogańskie (starożytny kult zwierząt), magiczne (znaki zodiaku i astrologia), ozdobne/groteskowe (niezwiązane z tradycją, często wybierane przez właściciela domu lub wskazujące ich aktywność zawodową) i chrześcijańskie (krzyż, hostia).
Budowa trulli
Tutaj możecie zobaczyć, jak budowany jest dach trulii w Apulii:
A tutaj, jak wygląda ich rekonstrukcja:
Zwiedzanie domków trulli w Apulii
Bardzo miło wspominam zwiedzanie wnętrza jednego z trulli w Alberobello. Zobaczyliśmy jak wygląda wyposażony domek, a jego gospodarz poczęstował nas czerwonym winem i pikantnym taralli.
Warto wiedzieć, że pierwsze trulli były budowane na planie koła, później ewoluowały i plan stał się kwadratowy. Pojedyncze trulli było rzadko spotykane, większość była ze sobą połączona. Kominy zostały umieszczone z boku kopuły lub w najwyższym punkcie między dwoma trullami.
Pokoje w trulli
W trulli znajdował się jeden duży środkowy pokój i dwa lub trzy przyległe wnęki, w których umieszczone zostały sypialni i kuchnia. Dzieci zaś spały na antresoli (antresola mogła też pełnić funkcję spiżarni zbóż). Jeśli z czasem miejsca było zbyt mało, dom był rozbierany, a w jego miejsce stawiany większy. Zamiast drzwi, w przejściach wisiały zasłony. Łazienka nie istniała, ale w jednym rogu każdej sypialni znajdowała się kuta podstawa z lustrem, umywalką i blaszanym dzbankiem. By załatwić potrzeby fizjologiczne trzeba było wyjść na zewnątrz do specjalnego pokoju. Woda była czerpana z wody deszczowej, dzięki cysternie, zbudowanej tuż pod trulli. Obecnie do domków doprowadzona jest woda i kanalizacja.
Metraż trulli
Wewnętrzne wymiary trulli wynoszą od 20m2 do 30 m2. Równocześnie, trzeba wziąć pod uwagę, że rodziny często liczyły więcej niż 8 członków!
Bibliografia:
Alberobello. Storia, monumenti e architettura dei trulli by Antonio Scianatico
Luoghi in Puglia: Alberobello ed i trulli by Francesco Flore