Leniwiec jest powszechnie uważany za jedno z najbardziej powolnych zwierząt na świecie. Wystarczy tylko popatrzeć. Gdy sunie po ziemi wygląda trochę jak z horroru. Gdy wisi na drzewie jest uroczy i zabawny. Różni się nie tylko od innych ssaków, ale nawet od swoich najbliższego krewnego, czyli mrówkojada, który również należy do rzędu szczerbaków.
Całe dnie spędzają śpiąc, jedząc i zwisając z gałęzi drzew. Czy leniwce faktycznie są leniwe, czy może w swojej powolności znalazły metodę na przetrwanie?
Ich zachowanie i adaptacja do życia w lasach deszczowych są niezwykle interesujące. Jak to możliwe, że tak powolne zwierzęta potrafią przetrwać w amazońskiej dżungli pełnej niebezpieczeństw?
Spis treści:
Film o leniwcu
Leniwiec – występowanie
Leniwiec to zwierzę endemiczne lasów deszczowych Ameryki Środkowej i Południowej, co oznacza, że nie występuje w naturalnym środowisku w żadnym innym miejscu na świecie.
Rodziny leniwców
Leniwce dzielimy na dwie rodziny:
- leniwcowate, nazywane inaczej leniwcami trójpalczastymi
- leniuchowcowate, których przednie łapy zakończone są dwoma palcami.
Do leniuchowcowatych należą dwa współcześnie żyjące gatunki, a w rodzinie leniwcowatych obecnie rozróżniamy cztery gatunki.
Czy leniwiec to duże zwierzę?
Leniwce są sporymi zwierzętami, bo mają długość nawet do 75 cm, mierząc bez ogona. Jednak ich przodkowie osiągali jeszcze większe rozmiary. Największym był Megatherium americanum (megaderium amerikanum), gatunek wielkości słonia.
Waga leniwca żyjącego współcześnie waha się od 3 do 11 kg. Jest bardzo lekki w stosunku do swojej wielkości. Wynika to m.in. z tego, że jego metabolizm jest dostosowany do diety o niskiej kaloryczności, a jego ciało oszczędza energię. Umięśnione są jedynie jego przednie łapy i szyja, które umożliwiają mu przetrwanie.
Leniwiec ma o ponad połowę mniej masy mięśniowej niż większość innych ssaków o podobnej wielkości.
Budowa ciała leniwca
Naturalną pozycją dla leniwców jest wiszenie. Nawet ich organy wewnętrzne są ułożone inaczej, niż u innych ssaków. Życie do góry nogami jest dla nich proste, dzięki silnym przednim kończynom oraz długim zakrzywionym pazurom, które pomagają im utrzymać się na gałęziach. Leniwce śpią, jedzą, łączą się w pary, a nawet rodzą wisząc do góry nogami.
Ich życie może wydawać się godne pozazdroszczenia, bo nigdzie nie muszą się spieszyć i prowadzą powolny tryb życia. Pamiętajmy jednak, że żyją w lasach deszczowych, gdzie można spotkać mnóstwo niebezpiecznych zwierząt tj. orły czy jaguary. Jak zatem bronią się przed drapieżnikami?
Leniwiec potrafi wyczuć zbliżające się drapieżniki z niemal dowolnego kierunku. Wszystko dzięki temu, że może obrócić głowę nawet o 270 stopni, bo ma rzadkie dodatkowe kręgi na szyi!
Sierść leniwca
Leniwca trudno jest też zobaczyć dzięki jego sierści, która pozwala na skuteczny kamuflaż wśród gałęzi i liści drzew. Leniwce żyją w bardzo wilgotnym środowisku. Stwarza to idealne warunki dla rozwoju glonów na jego futrze, które dzięki nim ma charakterystyczne zielonkawe zabarwienie i zapewnia doskonały kamuflaż.
Ich futro jest również schronieniem dla chrząszczy, karaluchów i specyficznej odmiany ćmy. Leniwcom w ogóle to nie przeszkadza.
Futro leniwca ma jeszcze jedną ciekawą właściwość. Rośnie w przeciwnym kierunku niż u większości ssaków, z brzucha do grzbietu, co pomaga odprowadzać wodę i jest kolejnym dowodem na to, że leniwiec jest stworzony do życia „do góry nogami”.
Metabolizm leniwca
Styl życia leniwców jest związany z ich powolnym metabolizmem. Głównym składnikiem ich diety są liście, które są trudne do strawienia i ubogie w wartości odżywcze. Dlatego też leniwce spędzają większość czasu na żuciu pokarmu i trawieniu go, w czym pomaga wielokomorowy żołądek oraz bakterie, które w nim żyją.
W przeciwieństwie do większości ssaków, leniwce nie regulują temperatury ciała przez zmianę tempa metabolizmu. Znalazły na to inny sposób. Przechodzą ze słońca do cienia, dzięki czemu potrzebują o połowę mniej kalorii, niż ciała innych ssaków o podobnych rozmiarach.
Tryb życia leniwca i… wypróżnianie
Leniwce są na ogół zwierzętami nadrzewnymi i spędzają większość czasu na gałęziach. Na ziemi poruszają się niezwykle powolnie. Ich prędkość to zaledwie 2 metry na minutę, a w momencie zagrożenia mogą poruszać się do 4 metrów na minutę. Inaczej zachowują się w wodzie. Potrafią wtedy przemieszczać się około 3 razy szybciej niż na lądzie i wstrzymują oddech nawet do 40 minut.
Leniwce nie spędzają jednak całego swojego życia na drzewach. Raz w tygodniu wybierają się w brawurową podróż. Opuszczają komfortową dla siebie pozycję, by zejść na ziemię. Robią to w konkretnym celu. Chcą się wypróżnić.
Ponad połowa śmierci leniwców spowodowanych przez drapieżniki odbywa się podczas cotygodniowych eskapad.
Dlaczego ryzykują życie, a nie wypróżniają się na drzewie? Jest kilka teorii. Jedna z nich mówi o tym, że wypróżnianie na drzewie byłoby zbyt głośne i zwróciłoby uwagę drapieżników, bo leniwce w tym czasie tracą nawet 30% masy ciała.
Innym powodem może być chęć znalezienia partnera. Leniwce są samotnikami i każdy osobnik zajmuje powierzchnię około 6,5 ha, a pomiędzy drzewami przechodzą korzystając z wiszących roślin. W takich warunkach trudno kogoś poznać. Dlatego wypróżniają się na ziemi, dzięki czemu rozpylają zapach i oznaczają teren. W ten sposób dają o sobie znać innym osobnikom.
Rozmnażanie leniwców
Samce i samice osiągają dojrzałość płciową po trzech latach i spotykają się wyłącznie w sezonie godowym. Jedynie samica z młodym pozostają razem do usamodzielnienia się malucha. Samica rodzi zwykle jedno młode rocznie, które karmi przez 6 miesięcy.
Młode – natychmiast po urodzeniu – obraca się do pozycji „do góry nogami”. Wiszenie mają bowiem we krwi.
Leniwiec – zagrożenia
Leniwce niestety coraz częściej tracą siedliska przez wycinkę dżungli oraz budowę dróg w miejscu ich występowania. Giną również próbując wdrapywać się na słupy i linie wysokiego napięcia. Poluje się też na nie dla mięsa.
Status i stopień zagrożenia konkretnych gatunków znacznie się różnią. Niektóre mają szeroki zasięg występowania, inne występują jedynie na bardzo ograniczonej przestrzeni i są krytycznie zagrożone wyginięciem.
Leniwiec w polskich ogrodach zoologicznych
W Polsce znajdziemy leniwce w wielu ogrodach zoologicznych m.in. w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu, Opolu, Krakowie i Zamościu.
Na całym świecie można spotkać ponad 250 samic i podobną liczbę samców w ponad 200 ogrodach zoologicznych.
Leniwiec w popkulturze
Zoo to nie jedyne miejsce, gdzie można zobaczyć leniwca. Te powolne zwierzęta występują również w znanych produkcjach filmowych tj. Epoka Lodowcowa oraz Zwierzogród.
Jak widać powolność przynosi bardzo wiele zalet. Leniwce robią wszystko w zwolnionym tempie, dzięki czemu oszczędzają energię. Natura przystosowała je w ten sposób do życia w trudnych warunkach.
Dajcie znać, jakiemu zwierzęciu powinniśmy przyjrzeć się nastepnym razem 🙂
